AutiQuiz-feit of mythe?

Autorijden is een prikkelrijke bezigheid die vraagt om het kunnen uitvoeren van meerdere handelingen tegelijkertijd in drukke verkeerssituaties. Sommige mensen met autisme kunnen daardoor beter niet achter het stuur kruipen, omdat ze snel vermoeid raken en makkelijk het overzicht verliezen. Maar er zijn ook mensen die tijdens het rijden helemaal niet zo’n last ervaren van hun autisme of bij wie eventuele problemen zich beperken tot vermoeidheid bij lange afstanden of moeite om de juiste route te vinden. Het is dus lang niet bij iedereen met autisme hetzelfde. Over het algemeen kun je gerust bij iemand met autisme èn een rijbewijs in de auto stappen, of dat nu een man of een vrouw is. 😉

Veel mensen met autisme zijn juist behoorlijk gevoelig. Doordat hun hersenen informatie anders verwerken beleven ze hun gevoelens soms alleen anders of vinden ze het moeilijk om die te herkennen en te benoemen. Soms komen hun gevoelens pas later los, als ze alle informatie hebben laten landen. Ze kunnen door heftige gevoelens en stress bovendien makkelijk dichtslaan. Daardoor lijken reacties van mensen met autisme soms tegenstrijdig of onderkoeld, terwijl ze van binnen helemaal overstuur zijn.

Autisme is geen ziekte. Het is wordt gezien als een andere informatieverwerking in de hersenen door een neurobiologische oorzaak. Autisme is complex en niet zichtbaar aan de buitenkant. Daarom kan een voldoende betrouwbare diagnose alleen gesteld worden door een ervaren deskundige, zoals een psycholoog of een psychiater. Mensen met autisme kunnen ook nog andere aandoeningen hebben, maar dat hoeft niet.

Dit is onzin. Autisme komt voor bij elk IQ, van verstandelijk beperkt tot hoogbegaafd en alles ertussenin. Sommige kinderen met autisme hebben baat bij speciaal onderwijs, maar er zijn er ook die zonder begeleiding een reguliere opleiding aankunnen.

Een huwelijk met iemand met autisme kan heel goed werken, want er zitten ook fijne kanten aan autisme die de relatie juist ten goede kunnen komen. Denk aan eerlijkheid, trouw, gevoeligheid, oog voor detail, authenticiteit en goed kunnen luisteren. In elk huwelijk is het belangrijk om je open te stellen voor elkaar. Bij een autistisch huwelijk is het belangrijk om erover te praten wat het autisme voor de een en voor de ander betekent en wat ieder nodig heeft om de relatie te laten werken. Soms is het goed om daar hulp bij te vragen, maar dat hoeft niet altijd.

Het is niet waar dat mensen met autisme geen gevoel voor humor hebben. Er zijn zelfs succesvolle autistische cabaretiers. Ze hebben soms wel een heel eigen gevoel voor humor. Woordgrappen zijn bijvoorbeeld erg in trek, maar ook andere grappen worden gewaardeerd door mensen met autisme.  Soms herkennen ze een grap niet direct, omdat ze geneigd zijn dingen letterlijk te nemen. Mensen met autisme kunnen ook een langere verwerkingstijd nodig hebben, waardoor ze niet altijd ad rem kunnen reageren op een grap. Dat is wel eens frustrerend, maar dat is natuurlijk niet hetzelfde als niet tegen een grapje kunnen.

Veel mensen met autisme moeten niets van drukke gelegenheden hebben, maar er zijn ook mensen met autisme die juist graag meegaan naar een feestje. Veel mensen met autisme hebben houvast nodig door dingen van te voren exact te plannen, maar dat geldt niet voor iedereen met autisme in dezelfde mate en op dezelfde manier. Geen mens met autisme is hetzelfde en daarom kun je altijd beter even aan iemand vragen. Tip: zet mensen met autisme niet voor het blok, maar geef ze een beetje bedenktijd. Ze hebben die vaak nodig, niet vanwege gebrek aan enthousiasme, maar omdat hun hersenen anders werken.

Dat is niet waar, want net als iedereen hebben mensen met autisme onderling heel verschillende talenten en interesses. Veel mensen met autisme denken logisch en analytisch en herkennen makkelijk patronen. Dat kan inderdaad handig zijn bij exacte vakken of informatica, maar het kan net zo goed van pas komen bij het leren van nieuwe talen of bij het maken van muziek.

Wedstrijdje doen? Misschien kennen sommige mensen met autisme meer gezegdes en beeldspraak dan je denkt. Geen mens met autisme is namelijk hetzelfde en sommige mensen met autisme hebben bovendien een zeer goed geheugen. Tegelijkertijd is het waar dat mensen met autisme moeite kunnen hebben met het begrijpen van gezegdes en beeldspraak. Ze vinden het vaak moeilijk om zich iets abstracts voor te stellen en zijn geneigd om woorden in eerste instantie letterlijk op te vatten. Ook kan het zijn dat ze moeite hebben om de link te zien tussen het beeld en datgene wat ermee wordt bedoeld, waardoor de betekenis van het gezegde of de beeldspraak aan hen voorbij gaat.

Alle genoemde antwoorden zijn mogelijk en daarom is alleen het tweede juist. Er zijn inderdaad mensen met autisme bij wie alles altijd opgeruimd is, maar er zijn er ook bij wie het thuis een chaos is. Een ordelijke omgeving kan mensen met autisme goed helpen om het overzicht te bewaren, maar juist door hun autisme lukt het ze niet altijd om het huishouden goed aan te pakken.

Mensen met autisme zijn niet minder sociaal dan andere mensen. Ze vinden sociaal contact vaak wel ingewikkeld en intens en mijden het daarom soms. Dat is puur uit zelfbescherming of onmacht en niet omdat ze niet sociaal zouden zijn. Vaak merk je er trouwens niets van. Veel mensen met autisme doen namelijk hun best om het autisme te camoufleren; een knap staaltje sociaal aanpassingsvermogen!

Autisme zit in een autistische manier van informatie verwerken, in een andere manier van denken, voelen en contact maken. Dat kun je aan de buitenkant niet zien. Veel mensen met autisme hebben bovendien geleerd om zich aan te passen aan wat andere mensen acceptabel vinden. Dat kost natuurlijk meer moeite en energie dan gewoon jezelf zijn, maar ook dat krijgen andere mensen lang niet altijd te zien. Ook is het zo dat bepaalde trekken die kunnen wijzen op autisme vaak anders worden benoemd, bijvoorbeeld als overgevoeligheid, verlegenheid, drammerigheid of egocentrisme. Het autisme blijft dan onder de radar, soms zelfs voor degene met autisme zelf.

Autisme wordt gezien als een spectrumstoornis, omdat het vele verschillende uitingsvormen kent. Dat spectrum wordt vaak afgebeeld als een veelkleurige lijn die van licht naar zwaar loopt. Autisme lijkt in de praktijk echter meer op een spectrum van verschillende eigenschappen die in iedere persoon met autisme in verschillende sterkte met elkaar kleuren en die iedereen met autisme uniek maken. Andere mensen kunnen die eigenschappen ook deels hebben, maar autisme is niet in de eerste plaats een verzameling kenmerken. Het is een andere informatieverwerking in de hersenen. Niet iedereen heeft dus wel een beetje autisme.

Dit is een cliché. Sommige mensen met autisme zijn zeer gevoelig voor aanrakingen, maar niet allemaal. Er zijn er die liever niet aangeraakt worden, maar anderen zijn juist dol op knuffels, vooral op stevige knuffels. Het kan ook zijn dat iemand op zich wel van knuffels houdt, maar bijvoorbeeld niet als zijn aandacht ergens anders is. Het is per persoon en per situatie anders.

Het is niet voor iedereen met autisme hetzelfde. Sommigen mensen met autisme hebben geen bijzondere moeite met oogcontact, maar voor velen is oogcontact wel degelijk lastig. Het kan zijn dat ze oogcontact te intens of irritant vinden. Het kan ook zijn dat oogcontact voor hen niet zoveel toevoegt aan het gesprek omdat ze bijvoorbeeld moeite hebben met het ‘lezen’ van gezichtsuitdrukkingen of omdat de bewegingen van de ogen hen afleiden van wat er gezegd wordt. Dat iemand moeite heeft met oogcontact hoeft trouwens niet altijd op te vallen, want veel mensen met autisme kunnen dit heel knap camoufleren.

Mensen met autisme kunnen zich over het algemeen prima inleven in anderen, maar soms verloopt hun verwerking van de gebeurtenissen wat anders, waardoor hun beleving niet altijd goed aansluit bij die van anderen. Veel mensen met autisme proberen eerst duidelijkheid te krijgen en handelen in eerste instantie vooral praktisch. Als ze er meteen gevoelens en emoties bij ervaren kunnen die nogal sterk zijn, maar soms komen de emoties pas boven als alle informatie voldoende is geland. Daardoor kan iemand met autisme in eerste instantie heel anders reageren dan er van hem of haar wordt verwacht en dat botst wel eens.

Waarom niet? Ouders met autisme houden toch ook oprecht van hun kinderen? De opvoeding doet weliswaar een groot beroep op hun minder sterke kanten, maar we moeten ook hun sterke kanten niet onderschatten. Denk aan het hanteren van orde en regelmaat, betrouwbaarheid, hechten aan normen en waarden, originele oplossingen kunnen bedenken, goed kunnen luisteren, een sterke focus hebben, etc. Bovendien kunnen ook mensen met autisme nieuwe vaardigheden leren en groeien in hun rol als ouder.

Het is verstandig om goed na te denken over een kinderwens en over mogelijke problemen door het autisme maar het is niet zo dat mensen met autisme per definitie minder goede ouders zijn.

Mensen met autisme hebben vaak een beperkt aantal interesses waar ze relatief veel aandacht aan besteden. Zo’n bijzondere interesse noemen we een preoccupatie. Door hun sterke focus kunnen ze daar inderdaad opvallend deskundig of goed in worden, maar dat hoeft niet. Vrouwen hebben ook preoccupaties, maar die betreffen vaker onderwerpen die niet zo opvallend zijn of die veel andere vrouwen ook interessant vinden, zoals paarden, lezen of kunst. Het is dan de intensiteit die deze interesse bijzonder maakt.

Samenwerken vraagt om veel sociale en executieve vaardigheden zoals respectvol met elkaar omgaan, goed communiceren, inschatten wat er moet gebeuren en in welke volgorde, weten wat jouw rol in het geheel is, de verschillende belangen begrijpen, jouw eigen grenzen duidelijk aangeven en bewaken etc.

Samenwerken is voor veel mensen moeilijk, maar voor mensen met autisme kan het nog ingewikkelder zijn. Veel mensen met autisme werken daarom liever alleen of hebben graag het overzicht en de controle als leidinggevende. Maar samenwerken kun je gelukkig leren. Met voldoende openheid over het autisme, een goede werkhouding, voldoende duidelijkheid over de taakverdeling en misschien wat kleine praktische aanpassingen kunnen ook veel mensen met autisme goed leren samenwerken.

Repetitieve karweitjes zijn overzichtelijk en voorspelbaar en geven vaak weinig prikkels. Dat kan bijzonder prettig voelen voor een overbelast autistisch brein van iemand die desondanks graag iets te doen heeft. Maar er zijn ook mensen met autisme die zich gaan vervelen als ze steeds hetzelfde moeten doen en die juist uitdaging zoeken. De meeste mensen, autistisch of niet, voelen zich het beste bij een evenwicht tussen uitdagende en meer repetitieve bezigheden.