Er zijn mensen met autisme met een rijk sociaal leven, of die in ieder geval één of meer goede vrienden hebben. Er zijn er ook die alleen een partner of een gezin hebben en die daar heel tevreden mee zijn.
Helaas zijn er ook mensen met autisme die zich vaak eenzaam voelen. Dat kan bijvoorbeeld komen doordat iemand moeite heeft met het aangaan of onderhouden van sociale contacten, of doordat het dagelijkse leven al zoveel energie kost dat er geen ruimte is voor een sociaal leven. Het kan ook zijn dat iemand zich zo vaak afgewezen heeft gevoeld dat hij de moed is kwijtgeraakt. Vaak zijn er meerdere oorzaken tegelijk.
In dit blog wil ik het hebben over aannames omtrent autistisch gedrag, die het onnodig moeilijk maken om alsnog een brug naar elkaar te slaan en eenzaamheid te voorkomen.
Onzichtbare beperking
Aannames ontstaan doordat mensen zelf gaan invullen waar ze eigenlijk te weinig van weten. Autisme is hier gevoelig voor, omdat het een andere informatieverwerking in de hersenen is, die je aan de buitenkant niet ziet. Autisme wordt daarom ook wel een ‘onzichtbare beperking’ genoemd.
Autisme zelf zit aan de binnenkant, maar mensen zien soms wel bepaalde kenmerken in het doen en laten van iemand. Deze ‘trekjes’ worden alleen niet altijd herkend als horend bij autisme. Zelfs al zijn de mensen op de hoogte van een eventuele diagnose, dan nog kunnen zij het gedrag makkelijk verkeerd inschatten. En zo komt er helaas wel eens een vervelend labeltje aan iemand met autisme te hangen.
Voorbeelden
Ik zal enkele voorbeelden noemen van negatieve labels op autistisch gedrag, waarvan ik zelf wel eens heb gehoord.
- ‘Koppig’ (als iemand moeite heeft om te schakelen als plannen of meningen onverwacht veranderen)
- ‘Egocentrisch ’ (als iemand zich zonder extra uitleg niet goed kan verplaatsen in een ander)
- ‘Aanstellerig’ (als iemand last heeft van prikkels die een ander niet eens opmerkt)
- ‘Ongevoelig’ (als iemand overweldigd raakt door iets en emotioneel dichtslaat)
- ‘Betweterig’ (als iemand een bepaalde interesse heeft waar hij heel enthousiast over is en (bijna) alles over weet)
- ‘Claimerig’ of ‘drammerig’ (als iemand regelmatig extra duidelijkheid en bevestiging nodig heeft).
- ‘Antisociaal’ (als iemand moeite heeft met non-verbaal gedrag of als iemand zich afzondert om overprikkeling te voorkomen).
Je snapt wel dat dit soort aannames niet bijdraagt aan een goede omgang met elkaar. En dat is jammer, want het kan ook anders!
Begrip, uitleg & tijd
Ik heb nagedacht over wat zou kunnen helpen om dit soort misverstanden en irritatie te voorkomen. En ik kom tot drie elementen: Begrip, uitleg en tijd.
Begrip van autisme helpt om je niet langer te ergeren aan gedrag dat je niet begrijpt en om in plaats daarvan samen naar een oplossing te zoeken.
Uitleg: iemand met autisme heeft vaak alleen maar een beetje meer context, duidelijkheid en bevestiging nodig om te begrijpen wat er van hem wordt verwacht en onnodige stress te voorkomen. Sommige mensen met autisme vragen hier zelf al om, maar voor anderen is dit lastiger. Houd hier rekening mee!
Extra verwerkingstijd: alle prikkels komen bij mensen met autisme even hard binnen en bovendien in losse stukjes. Het is lastig om deze informatie te filteren en te sorteren tot een logisch geheel. Daarom helpt het mensen met autisme als ze niet onder druk gezet worden om meteen te reageren.
Sterke kanten van autisme
Gelukkig zijn er ook mensen die juist genieten van de omgang met mensen met autisme, omdat het ook komt met een heleboel sterke eigenschappen, zoals:
- Eerlijkheid en betrouwbaarheid
- Originele ‘outside the box’ oplossingen
- Details zien die anderen missen
- Liefde voor kunst en diepgang
- Authenticiteit
- Goed kunnen luisteren en analyseren.
- Origineel gevoel voor humor
- Doorzettingsvermogen en focus
- Een aanstekelijk enthousiasme als iets hun interesse heeft.
Ieder persoon is uniek, ook ieder persoon met autisme. Niet iedereen hoeft dan ook precies deze eigenschappen te hebben en de lijst is verre van volledig!
Conclusie
Autisme staat een goede sociale omgang en het ontwikkelen van vriendschappen zeker niet in de weg. Maar het werkt alleen als je over en weer bereid bent te investeren in de relatie met genegenheid, begrip, respect, geduld, eerlijkheid en tijd.
Maar geldt dit niet voor elke vriendschap?
