Geplaatst op

Ik ben lief

Overprikkeld…alweer!

Daar zat ik weer, met een rondtollend hoofd en een misselijke steen in mijn maag voor me uit te staren. Ik leek wel dronken, maar het was in ieder geval minder erg dan een paar dagen geleden, toen ik met mijn jas en schoenen nog aan op bed lag te rillen en te huilen met mijn handen tegen mijn gezicht.

Beide situaties zijn niet fijn, maar wel duidelijk.

Lastiger is de fase ervoor, als het zo erg nog niet is. Wanneer je voelt dat het niet meer zo goed gaat, maar je toch door moet. Wanneer je niets liever zou willen dan aan de noodrem trekken, maar niet weet hoe. Wanneer je zou willen huilen, maar het niet doet, omdat je nog niet wilt opgeven.

Het is al geen pretje om je zo te voelen, maar als er dan nog een extra beroep op je relativeringsvermogen wordt gedaan, al is het maar iets kleins, dan…LUKT HET NIET MEER!

Gelukkig komt zo’n plotselinge ondraaglijke spanningspiek -sommigen noemen dat een autistische meltdown- bijna niet meer voor sinds ik beter met mijn autisme heb leren omgaan. Onder -voor mij- extreme omstandigheden kan het echter nog steeds een beetje mis gaan. Coronastress, scholen dicht, nauwelijks nog tijd alleen hebben…dat helpt bijvoorbeeld niet erg mee om me goed te blijven voelen. Zo vloog er laatst toch ineens keihard een ringband agenda door de gang. Frrrot, alle blaadjes los en heel 2021 over de vloer. Hadden we toch nog een witte kerst.

En ik haatte mezelf erom

 ‘Maar schat, je hebt ook leuke kanten,’ zei mijn man.

Als iemand dat tegen je zegt, weet je hoe erg het was. Tegelijkertijd is het waar; ik heb ongetwijfeld ook leuke kanten, misschien zelfs als ik overprikkeld ben. Net als onze kinderen. Zij hebben ook autisme en wat ik in mezelf niet zie, zie ik des te duidelijker in hen. Ik vind ze prachtig, puur en origineel en ik begrijp hun doen en laten, zelfs als ik dat niet leuk vind. Ik troost ze als hun hoofdjes te vol zitten, want ik weet hoe het voelt.

Waarom kost het me dan zoveel moeite om van mezelf te houden?

Knipoog van boven

Mijn dochtertje had koffie voor me gemaakt, dat vind ze heel leuk om te doen. Ze zette het kopje voor me neer en in plaats van een koekje had ze er een briefje bij gedaan:

‘niet vergeten dat je lief bent‘

Zou door hebben gehad hoe ik me voelde? Ik durfde het haar niet vragen, bang dat ik het moment kapot zou maken. Daarom aanvaardde ik het briefje als oprecht spontaan geschenk van mijn kind en als een knipoog van boven.

Het zou een goed voornemen kunnen zijn voor het nieuwe jaar: mezelf lief leren vinden, met de dingen waarvan ik geniet en alles waarvan ik baal. Met de dingen waar ik om moet lachen en met alles wat pijn doet. Met mijn successen en met mijn autistische flipmomenten. En ook met alles wat andere mensen niet leuk aan mij vinden. Want ik ben één geheel, met alle eigenschappen die daarbij horen. Niet alles is altijd goed en aangenaam aan mij, maar ook dan ben ik nog steeds lief.

Niet vergeten…

Autisme als zegen of als vloek

Ik geloof dat autisme bedoeld is om smaak aan de wereld te geven. Niet omdat het beter is, maar simpelweg omdat het anders is. Iedereen heeft zijn eigen unieke set eigenschappen gekregen om de wereld interessanter en rijker te maken en bij ons heet dat autisme.

En ja, er zitten ook lastige kanten aan autisme. Autisme is oké, maar alle goede dingen waar je verkeerd mee omgaat veranderen in een vloek. Als autist meedoen met de meerderheid en daarbij krampachtig verhullen dat je jezelf omver holt, leidt onvermijdelijk tot een crash, iedere keer opnieuw. Overprikkeld…alweer! Want elke goede eigenschap die je probeert te negeren en onderdrukken wordt een beperking.

Ik wil van mijn autisme dolgraag een zegen maken, maar ik weet niet hoe. Die vindt dit, die vindt dat, ik probeer me aan te passen, zoek een gezond evenwicht…en dan ben ik alwéér overprikkeld, alweer beperkt. Daarom denk ik dat het vertrekpunt moet zijn dat ik eerst van mezelf leer houden. Want als je van jezelf houdt, vind je jezelf automatisch de moeite waard om goed voor te zorgen en dan nemen mooie eigenschappen uiteindelijk de overhand. Wat je aandacht en zorg geeft, dat groeit.

Voor mij betekent het, dat ik mezelf nog meer door de ogen van God moet leren zien en niet door die van mensen, want die zeggen vaak maar wat, zonder te weten waar ze het over hebben. Mijn dochtertje heeft de spijker op zijn kop geslagen: niet vergeten dat je lief bent.

God draait alles om

Voor veel mensen is dit een onzekere tijd, voor jou misschien ook. Bijna iedereen draagt wel extra zorg, last of verdriet met zich mee, soms ongezien. En of corona het komende jaar blijft of gaat weet niemand. Niets is zeker.

Maar God draait alles om. Wat zwak is maakt Hij sterk. Ik weet nog niet hoe, maar ik weet het zeker. Vraag het Hem en houd dan je ogen en oren goed open. Misschien spreekt Hij tot jou dan ook wel door zoiets simpels als een memokrabbeltje van een kind.

‘Roep mij aan en ik zal je antwoorden, ik zal je grote, wonderlijke dingen bekendmaken, dingen die je volkomen onbekend zijn.’ Jeremia 33:3

Geplaatst op

Dankbaarheid

Thanksgiving

Vandaag gaat heel Amerika massaal aan de gevulde kalkoen. Het is namelijk Thanksgiving Day, al zal het dit jaar wat anders gaan dan in voorgaande jaren, vanwege corona. Thanksgiving is de grote neef van onze Dankdag voor Gewas en Arbeid. Het grote verschil is dat die bij ons alleen wordt gevierd door christenen, ingetogen in een kerkgebouw. Thanksgiving daarentegen, is een feest waar ook veel niet-christenen naartoe leven.

Los van de even waardevolle betekenis, klinkt Dankdag mij wat saai en onpoëtisch in de oren. Het woord Thanksgiving spreekt meer tot mijn verbeelding. Daardoor inspireert het mij om na te denken over het onderwerp dankbaarheid.

Dit is wat ik al mijmerend en mediterend vond:

De voordelen van een dankbaar hart

  • Dankbaarheid als levenshouding maakt je tot een mooier mens, omdat het een fijn gevoel is dat je hoofd opruimt. En dat zie je terug in je houding naar andere mensen toe, in de dingen die je doet en in je hele uitstraling.
  • Dankbaarheid is de kortste weg naar geluk. Veel mensen denken dat geluk het belangrijkst is in het leven, maar als je geluk zoekt, vind je het niet. Als je leert om dankbaar te zijn voor wat je al hebt, word je vanzelf ook gelukkiger.
  • Een houding van dankbaarheid maakt je authentiek. Het leert je om de oppervlakkige dingen los te laten en te zien wat echt belangrijk is in het leven.
  • Dankbaarheid is een geestelijke spier die je kunt trainen. Hoe meer je focust op dingen om dankbaar voor te zijn, hoe meer dankbaarheid je zult ervaren voor nog meer andere dingen. 
  • Het zou zelfs zo kunnen zijn dat je dankbaarheid zodanig in volume toeneemt, dat je uit het knellende pak van je somberheid groeit. Dankbaarheid is namelijk een andere manier van kijken naar je omstandigheden, waardoor je gaat denken in mogelijkheden in plaats van in onmogelijkheden.
  • Dankbare mensen kunnen meer hebben als het tegenzit. Zij maken hun dankbaarheid niet afhankelijk van hun omstandigheden en dat maakt ze weerbaarder.
  • Dankbaarheid helpt tegen stress. Dankbaarheid oefenen is namelijk een manier om te ‘aarden’. Door bewust na te gaan waar je allemaal dankbaar voor kunt zijn, elk detail waar je met je zintuigen en je gevoel bij kunt, kom je weer terug in het hier en nu en ben je minder bezig met verleden en toekomst. Zo breng je je angst en zorgen terug tot hanteerbare proporties en kom je tot rust.
  • Dankbaarheid geeft vertrouwen in de toekomst. Het laat je zien hoe liefdevol God op dit moment voor je zorgt. Waarom zou Hij dat dan in de toekomst niet doen?

Dankbaarheid is een keuze

Niet voor niets noemen de Amerikanen deze dag Thanksgiving. Dankbaarheid is niet iets wat per se vanzelf ontstaat, maar iets wat je geeft. Het is een houding, waarvoor je kunt kiezen. Teleurstelling en verdriet mogen er ook zijn, laat daar geen misverstand over bestaan, maar zelfs dan is er nog plaats voor dankbaarheid. Je kunt dankbaar zijn voor wat je nog wel hebt, meestal juist de kleine dingen die je voorheen niet zag. Je kunt ook dankbaar zijn voor iemand die oprecht naar je luistert als je vertelt over je verdriet of voor de troost en steun die je ontvangt van mensen om je heen of rechtstreeks van God zelf.

Er is altijd iets te bedenken om dankbaar voor te zijn.

Toen corona voor het eerst uitbrak in Nederland en er een lockdown kwam, was ik volledig uit het veld geslagen. Onze drie kinderen met autisme mochten ineens niet meer naar school, mijn man moest thuis werken en ik was constant overprikkeld. Ik voelde me depressief en overvraagd en kon me niet voorstellen dat het ooit nog goed zou komen. In die tijd maakte ik elke dag buiten een wandeling om te bidden en om mijn hoofd leeg te maken. Dat was fijn en ik voelde ik me dankbaar dat dit in ieder geval nog wel kon.

De dingen die er nog wel zijn

Al snel gingen mij dingen opvallen waar ik eerder aan voorbij liep. Ik ging steeds meer details zien die ik wilde vastleggen, als troost, en sindsdien ben ik ze gaan fotograferen, gewoon met mijn telefoon. Ik fotografeer mieren in bloemkelken, steeds dezelfde vlinder met steeds een andere lichtval op zijn vleugels, bloemen die bloeien tussen voegen van betonnen tegels, zwanen ondersteboven met hun kop in het zwarte water en hun spierwitte kont als een dobber overeind, de ondergaande zon die de horizon in de fik zet.

Bijna elke dag zie ik nu dingen die de moeite waard zijn om vast te leggen en om te delen op social media. Niet omdat fotograferen mijn nieuwe hobby is of omdat ik het zo goed kan, maar uit dankbaarheid voor al die mooie dingen die er nog wel zijn.

Zoek de dingen die boven zijn

Een dagboek bijhouden doe ik ook. Daarin schrijf ik moeilijke dingen van me af, maar ook de dingen waarvoor ik dankbaar ben. Zo zou jij ook elke dag drie dingen of personen op kunnen schrijven waarvoor je God dankbaar bent.

Begin klein en heb geduld, want het vergt oefening. Het is bij mij ook zeker niet zo dat ik me altijd dankbaar voel. Daar moet ik vaak echt met aandacht mee bezig zijn en dat vergeet ik ook wel eens. Maar uiteindelijk zal er iets gaan veranderen. Je hart zal zich gaan verplaatsen, van de dingen hier beneden, naar de dingen die boven zijn. Want die ene vlinder is een gedetailleerd en vernuftig kunstwerkje dat door God zelf is ontworpen. Dat is diezelfde God die elke dag de zon laat opkomen en ondergaan, nog steeds, ondanks alles. Het is een wonder dat die onvoorstelbare vuurbal, waar we niet buiten kunnen, ons niet verslindt. En tegelijkertijd de aandacht voor die ene vlinder precies op jouw pad; dat zegt toch wel iets.

Op die manier naar de dingen kijken richt je hart op de Schepper, op wat Hij belangrijk vindt en hoe Hij alles in zijn hand houdt. En dat geeft rust en vertrouwen.

In de kleine dingen

Vroeger kon ik zo tevreden zijn met een kopje warme koffie, dat ik die niet eens hoefde op te drinken om er toch het volste genot aan te beleven. Het gevolg was dat ik mijn koffie vaak vergat, tot ergernis van anderen die dan de koffie over zich heen kregen als ze het kopje oppakten in de veronderstelling dat hij leeg was. Ik kon blij zijn met de schone was die ik uit de machine haalde en mijn boodschappen pakte ik thuis uit alsof ik zojuist een schat had ontdekt.

Tegenwoordig sta ik meer onder druk en moet ik meer  moeite doen om te ontspannen en om mijn dankbaarheid te trainen. Maar ik doe het nog steeds, juist in de kleine dingen. Net nog. Ik moest stoppen met waar ik mee bezig was omdat mijn autistische zoontje anders een driftbui kreeg. Eerst voelde ik vooral ergernis. Toen dacht ik, aangezien ik toch over dankbaarheid aan het schrijven was: Dankuwel, Heer, dat U mij drie bijzondere kinderen heeft gegeven. Ik zou ze niet willen missen.

De situatie blijft hetzelfde…en toch voelt het anders.

‘Enter His gates with thanksgiving; go into His courts with praise. Give thanks to Him and praise His name. For the Lord is good. His unfailing love continues forever, and his faithfulness continues to each generation.’ Ps. 100: 4-5 CEV

Geplaatst op

Blame your Shame, over schaamte en blokkeren

Een meerkoet zwemt weg in donker water waar de zon op reflecteert.

Engelse les

‘Bianca, begin jij maar met lezen.’

Even leek het alsof ik in een tijdsvacuüm gevangen zat, in een vastgelopen film. Mijn hart sloeg een paar slagen over en gaf daarna een harde bonk. Het suisde in mijn oren, mijn handen trilden en ik kreeg het warm en meteen daarna ijskoud. Achter me voelde ik hoe die ene jongen en zijn vriend alvast zaten te gniffelen. Ik begon te lezen en luisterde naar mijn eigen stem, dun en hees. En zoals altijd, hoorde ik hoe die jongen me zachtjes napraatte met een rare stem, ieder woord, elke fout die ik maakte. En natuurlijk gebeurde het ook nu: mijn hoofd liep vol met knikkers en mijn tong veranderde in een zeem. De klas werd rumoerig, mijn gezicht gloeide en ik had het gevoel dat ik moest overgeven, terwijl mijn gedachten zich herhaalden: ik kan het niet, ik kan het niet.

De stem van de schaamte

‘Zou jij me willen helpen met mijn Engelse huiswerk?’ vroeg een buitenlandse orkestgenoot me jaren later in een aandoenlijk gebroken Engels. Ze sloeg haar boek open en wees erin: ‘Hoe spreek je dit uit?’

Waarom vroeg ze het in hemelsnaam aan mij? Ik keek om me heen, maar gelukkig lette er niemand op ons. En het was hier trouwens niet zoals in mijn klas op de middelbare school, al voelde dat wel zo. Het voelde altijd nog zo.

Na de pauze tikte een altviolist me aan: ‘Als jij vwo hebt gedaan, moet je je echt diep schamen voor je Engels.’ Meteen hoorde ik weer die stem, die rare zachte stem vlak achter me die alles wat ik dacht of zei nadeed.

Die stem had gelijk: ik zou het nooit leren. En ik moest me diep, diep schamen.

Exposure therapie

Tijdens en na mijn studie ontmoette ik mensen met wie ik Engels moest spreken en reisde ik naar landen waar Engels de voertaal is. Ook vandaag de dag ga ik regelmatig om met mensen met wie ik Engels spreek. Zo vorm ik een duo met een pianiste, met wie ik voornamelijk in het Engels communiceer. De angst en de pijn zitten er nog, maar ik doe het. Ik heb het nu immers al zo vaak gedaan, dwars door mijn schaamte heen. Het is eigenlijk een doorlopende confrontatie therapie, die wel enige routine geeft in het leren omgaan met de schaamte, of eigenlijk het onderdrukken ervan, maar die de angel er nooit helemaal uit haalt.

Een paar jaar geleden hadden mijn pianiste en ik een concert, waarbij we ook iets vertelden over ons programma en vragen vanuit het publiek beantwoordden. Na het concert kwam er een vrouw naar me toe. Ze was Amerikaanse en had ‘not a single word’ begrepen van wat ik had verteld, maar ze vond het concert geweldig en was reuze benieuwd: of ik haar soms kort kon bijpraten? Het overviel me en ik was al licht overprikkeld geraakt door het concert. Het gesprek begon goed, maar al snel raakte ik onzeker. Het was niet goed genoeg, niet foutloos, niet voldoende vloeiend. Weer kwam die stem binnenin mij: je moest je diep, diep schamen.

Ik kon niet meer, ik kon echt niet meer.

Schaamte

Schaamte is volgens wikipedia een sterke negatieve emotie ten aanzien van hoe andere mensen jouw gedrag beoordelen of hoe je het zelf beoordeelt. Op zich is het geen verkeerde emotie als het je helpt om rekening te houden met de belangen van anderen, maar schaamte is wel slopend als je er teveel van hebt. Schaamte ontstaan door fysieke of emotionele mishandeling in het verleden, bijvoorbeeld doordat je op school vaak gepest werd, kan je zelfs levenslang in zijn greep houden.

God wil je bemoedigen en enthousiast maken voor zijn plan met jou, maar schaamte voor wie je bent en wat je kunt, dooft juist alle enthousiasme en moed in je uit.  Lees maar wat er gebeurde toen Adam en Eva zich schaamden. Ze verborgen zich voor God en durfden niet meer naar Hem toe te komen. (Gen.3:8).

Schaamte is gif voor jouw verbondenheid met God en daarom moet je ervan af.

Blame your shame

Blame and Shame zijn toxic twins, een giftig tweetal. Ze werken samen: iets of iemand geeft jou het gevoel dat je niet voldoet en dat het bovendien jouw schuld is (blame). En daardoor ga jij je schamen. Die schaamte kan vanbinnen vast gaan zitten en je gezondheid, je emoties en je gedachten verpesten. Zulk soort schaamte levert je niets op. Het biedt geen veiligheid en je komt er ook niet sterker uit.

Wat hiertegen kan helpen is om heel bewust van een afstand naar je schaamte te leren kijken en die te analyseren. Klopt het eigenlijk wel dat je faalt, dat het  jouw schuld is en dat er niets aan te doen is? Als je de uitkomst van deze vragen weet, als je de feiten kent en begrijpt, kun je ervoor kiezen om anders naar jezelf te kijken. En dan komt er plaats voor andere emoties dan die ontmoedigende schaamte, bijvoorbeeld voor verdriet of boosheid. Dat zijn emoties die ook niet leuk zijn, maar die je wel kunt gebruiken om iets aan je situatie te veranderen of om voor jezelf op te komen.

Niet jouw tekortschieten is wat je blokkeert, maar je schaamte.

Mijn eerste stappen

Ik heb mijn eigen schaamte maar eens ontleed. Zo vroeg ik me af, wanneer mijn Engels in mijn eigen ogen dan wel zou voldoen. De conclusie was dat ik me pas echt veilig zou voelen, als er nooit iemand in mijn buurt zou komen die beter Engels spreekt dan ik. Een volkomen onbereikbare lathoogte! Geen wonder dat het maar niet lukt.

Nu heb ik mijn doel bijgesteld naar ‘me meestal comfortabel voelen in het Engels’. En voor dat doel is mijn Engels op zich goed genoeg, want er zijn al zat momenten geweest waarop ik me redelijk oké voelde in een gesprek.

Blijft alleen de noodzaak over om te oefenen met ‘blame the shame.’ Gewoon veel doen, dacht ik. Ik ben daarom allemaal boeken en artikelen in het Engels gaan lezen over allerlei onderwerpen die me interesseren. Steeds als ik een woord of uitdrukking of de juiste uitspraak ervan niet ken en ik voel schaamte opkomen, dan probeer ik dat te zien als een kans om er anders tegenaan te leren kijken. Dan zoek ik het woord op, maar dat mag alleen als ik er zin in heb, niet omdat ik mezelf anders niet leuk meer vind.

Goddelijke humor

Nog maar een paar weken was ik bezig met mijn blame your shame project, toen ik werd gevraagd om instant iemands getuigenis te vertalen van het Spaans naar het Nederlands. Dat zou gebeuren tijdens een kerkdienst, die vanwege corona werd gefilmd om live online uit te zenden. Ik vond het goed. Ik was de laatste tijd wel minder bezig met Spaans, maar bijna niemand anders spreekt die taal, dus ik zou me toch niet op mijn vingers gekeken voelen.

Toen we allebei op het podium stonden en ik volgzaam zijn eerste woorden vertaalde, dacht ik in eerste instantie dat het een grap was. De jongeman deed zijn verhaal namelijk in het …ENGELS!!! De camera was gericht op mij en tegenover me, op de voorste rij stoelen, zat een uit Canada geëmigreerde broeder me recht in het gezicht te kijken. Hij knikte goedkeurend bij elke zin.

Een complot? Nee, dat was al te belachelijk.

‘Wat heb je dat toch keurig uit het Spaans vertaald, schat, ’ zei mijn man die thuis de dienst had gevolgd. Eerst wilde ik hem slaan. In plaats daarvan keek ik omhoog naar de onzichtbare hemel en dacht:

‘Was that You, Lord?’

 ‘Daarom schaamt God zich er niet voor hun God genoemd te worden en heeft Hij voor hen een stad gereedgemaakt.’ – Hebreeën 11:16b

‘If you stumble, make it part of the dance – author unknown