Autisme en vriendschap

Er zijn mensen met autisme met een rijk sociaal leven, of die in ieder geval één of meer goede vrienden hebben. Er zijn er ook die alleen een partner of een gezin hebben en die daar heel tevreden mee zijn.

Helaas zijn er ook mensen met autisme die zich vaak eenzaam voelen. Dat kan bijvoorbeeld komen doordat iemand moeite heeft met het aangaan of onderhouden van sociale contacten, of doordat het dagelijkse leven al zoveel energie kost dat er geen ruimte is voor een sociaal leven. Het kan ook zijn dat iemand zich zo vaak afgewezen heeft gevoeld dat hij de moed is kwijtgeraakt. Vaak zijn er meerdere oorzaken tegelijk.

In dit blog wil ik het hebben over aannames omtrent autistisch gedrag, die het onnodig moeilijk maken om alsnog een brug naar elkaar te slaan en eenzaamheid te voorkomen.

Onzichtbare beperking

Aannames ontstaan doordat mensen zelf gaan invullen waar ze eigenlijk te weinig van weten. Autisme is hier gevoelig voor, omdat het een andere informatieverwerking in de hersenen is, die je aan de buitenkant niet ziet. Autisme wordt daarom ook wel een ‘onzichtbare beperking’ genoemd.

Autisme zelf zit aan de binnenkant, maar mensen zien soms wel bepaalde kenmerken in het doen en laten van iemand. Deze ‘trekjes’ worden alleen niet altijd herkend als horend bij autisme. Zelfs al zijn de mensen op de hoogte van een eventuele diagnose, dan nog kunnen zij het gedrag makkelijk verkeerd inschatten. En zo komt er helaas wel eens een vervelend labeltje aan iemand met autisme te hangen.

Voorbeelden

Ik zal enkele voorbeelden noemen van negatieve labels op autistisch gedrag, waarvan ik zelf wel eens heb gehoord.

  • ‘Koppig’ (als iemand moeite heeft om te schakelen als plannen of meningen onverwacht veranderen)
  • ‘Egocentrisch ’ (als iemand zich zonder extra uitleg niet goed kan verplaatsen in een ander)
  • ‘Aanstellerig’ (als iemand last heeft van prikkels die een ander niet eens opmerkt)
  • ‘Ongevoelig’  (als iemand overweldigd raakt door iets en emotioneel dichtslaat)
  • ‘Betweterig’ (als iemand een bepaalde interesse heeft waar hij heel enthousiast over is en (bijna) alles over weet)
  • ‘Claimerig’ of ‘drammerig’ (als iemand regelmatig extra duidelijkheid en bevestiging nodig heeft).
  • ‘Antisociaal’ (als iemand moeite heeft met non-verbaal gedrag of als iemand zich afzondert om overprikkeling te voorkomen).

Je snapt wel dat dit soort aannames niet bijdraagt aan een goede omgang met elkaar. En dat is jammer, want het kan ook anders!

Begrip, uitleg & tijd

Ik heb nagedacht over wat zou kunnen helpen om dit soort misverstanden en irritatie te voorkomen. En ik kom tot drie elementen: Begrip, uitleg en tijd.

Begrip van autisme helpt om je niet langer te ergeren aan gedrag dat je niet begrijpt en om in plaats daarvan samen naar een oplossing te zoeken.

Uitleg: iemand met autisme heeft vaak alleen maar een beetje meer context, duidelijkheid en bevestiging nodig om te begrijpen wat er van hem wordt verwacht en onnodige stress te voorkomen. Sommige mensen met autisme vragen hier zelf al om, maar voor anderen is dit lastiger. Houd hier rekening mee!

Extra verwerkingstijd: alle prikkels komen bij mensen met autisme even hard binnen en bovendien in losse stukjes. Het is lastig om deze informatie te filteren en te sorteren tot een logisch geheel. Daarom helpt het mensen met autisme als ze niet onder druk gezet worden om meteen te reageren.

 Sterke kanten van autisme

Gelukkig zijn er ook mensen die juist genieten van de omgang met mensen met autisme, omdat het ook komt met een heleboel sterke eigenschappen, zoals:

  • Eerlijkheid en betrouwbaarheid
  • Originele ‘outside the box’ oplossingen
  • Details zien die anderen missen
  • Liefde voor kunst en diepgang
  • Authenticiteit
  • Goed kunnen luisteren en analyseren.
  • Origineel gevoel voor humor
  • Doorzettingsvermogen en focus
  • Een aanstekelijk enthousiasme als iets hun interesse heeft.

Ieder persoon is uniek, ook ieder persoon met autisme. Niet iedereen hoeft dan ook precies deze eigenschappen te hebben en de lijst is verre van volledig!  

Conclusie

Autisme staat een goede sociale omgang en het ontwikkelen van vriendschappen zeker niet in de weg. Maar het werkt alleen als je over en weer bereid bent te investeren in de relatie met genegenheid, begrip, respect, geduld, eerlijkheid en tijd.

Maar geldt dit niet voor elke vriendschap?

“Wij hebben de opdracht om de ander lief te hebben, omdat God ook van ons houdt zoals we zijn, en dat al deed voor wij van Hem hielden”  (Naar Johannes 4:19)

Dit blog heb ik mede geschreven voor Dit Koningskind
Delen mag!
Meer lezen? Kijk gerust verder op deze website! Ik heb ook een boek geschreven, een autobiografie over opgroeien met autisme en moederschap: “Aan mij zie je niets”
IK HEB OOK EEN FACEBOOKPAGINA: ‘ZO KUN JE ‘T OOK ZIEN’.

Autistisch uitloggen

Ultieme focus en daarbij de tijd en de omgeving compleet vergeten; dat is zo ongeveer het allerheerlijkste wat je met een autistisch brein kunt doen!

Het is heerlijk én noodzakelijk.

Mensen met autisme raken namelijk makkelijk overprikkeld van hun omgeving. Daarom hebben ze het nodig om regelmatig ‘uit te loggen’, bijvoorbeeld door even weg te gaan, of door helemaal op te gaan in een bepaalde fascinatie of bezigheid…of gewoon in de eigen gedachten. Soms gaat dit zo automatisch, dat ze zelf niet eens doorhebben dat ze in de ‘zone’ zijn en niet meer bij wat er om hen heen gebeurt.

Helaas kan dit door anderen makkelijk worden aangezien voor asociaal gedrag. Dat maakt dat er aan het fijne gevoel soms een scherp randje komt. Jammer, want dan lukt uitloggen niet goed meer.

Uitloggen is al zo oud als de Bijbel

Neem nou het verhaal van Marta en Maria…

Marta loopt zich al de hele tijd uit te sloven voor de visite, maar haar zus Maria heeft alleen maar aandacht voor wat Jezus te zeggen heeft en komt niet helpen. De spanning loopt op…

‘Hé, jij mag ook wel wat doen hoor!!!’

Zo herkenbaar! Hoe vaak ik deze woorden zelf niet naar mijn hoofd heb gekregen

  • als ik ergens zo in op ging, dat ik niet eens door had wat er om me heen gebeurde,
  • als ik duizelig en bekaf was van…niets???
  • als ik niet zag wat er moest gebeuren en waar ik moest beginnen.

Maar…Maria kreeg gelijk van Jezus

En hieraan klamp ik me vast.

Nu kan ik natuurlijk niet zeggen, dat wat ik doe, altijd net zo verheven is als wat Maria deed.

Alhoewel….

Voor God ben ik belangrijk, belangrijker dan wat ik voor een ander kan doen. Het goed zorgen voor mezelf is dus ook belangrijk. En soms is het even belangrijker dan meehelpen met een ander.

In die zin ligt het niet zo ver van wat Maria aan het doen was. Meer dan de visite een uitgebreide maaltijd nodig had, had zij op dat moment de woorden van Jezus nodig.

En Marta eigenlijk ook…

Huishouden

Huishouden is ook zoiets. Ik kan niet teveel doen, omdat ik er snel overprikkeld door raak. Bovendien houd ik graag energie over voor belangrijker zaken, zoals mijn kinderen, of…mijn eigen ontwikkeling.

Het voelt als falen, en als egocentrisme. Toch heb ik geleerd om ook hierin Maria gelijk te geven. Ik mag nu per dag maximaal een uur sloven van mezelf en ik moet ermee stoppen vóórdat ik overprikkeld raak.

Het kost moeite, want ik heb een enorm verantwoordelijkheidsgevoel. Maar het geeft inderdaad meer balans. Bovendien heb ik zoal ontdekt:

  • dat kinderen niet meteen ziek worden als hun beddengoed wat langer blijft liggen
  • dat je niet uit de toiletpot hoeft te kunnen drinken
  • dat sommige rotzooi ‘zichzelf’ opruimt (echt waar!)
  • en dat een beetje krantenbak wel tot vijf keer zijn eigen hoogte aankan (als hij vlak naast de kast staat tenminste).

‘Marta, Marta, jij maakt je bezorgd en druk over allerlei dingen. Maar eigenlijk is er maar één ding nodig. Maria heeft het goede gekozen. Dat zal haar niet worden afgenomen.’

Lucas 10:41-42 BB

Dit blog heb ik mede geschreven voor ‘Dit Koningskind’.
Over opgroeien, moederen en geloven met autisme heb ik een autobiografie geschreven: “Aan mij zie je niets”.

Mama wil ook wat

‘Ik was over de vijftig toen ik weer aan mezelf kon gaan denken.’

Dit zei een moeder van een inmiddels volwassen zoon met een beperking tegen me. Ze zei het, omdat ik klaagde dat ik me al zo oud voelde en nog steeds alleen maar aan het sloven was in mijn gezin met autisme. Wat ze zei, vond ik niet erg hoopgevend. Ik was nog lang geen vijftig en voelde me volkomen uitgeblust.

Herkenbaar?

Dan zit je waarschijnlijk in een soortgelijke situatie als ik. Je hebt een kind met een andere ontwikkeling, waardoor je niet (meer) kunt studeren of werken. Misschien zit je zelf ook wel ergens op het autistisch spectrum, waardoor het ouderschap van jou meer vraagt dan van de meeste andere ouders.

Ik ben een moeder met autisme en ik heb drie kinderen met dezelfde diagnose, en een man met een drukke baan. Omdat autisme iets is wat je aan de buitenkant vaak niet goed kunt zien, krijg ik nogal eens te maken met bepaalde opmerkingen. Ik noem er een paar:

  • ‘Dus je werkt niet? Dát zou ik ook wel willen!’
  • ‘Kinderen opvoeden is voor iedereen zwaar, niet alleen voor jou.’
  • ‘Iedereen is een beetje autistisch.’
  • ‘Mijn buurjongetje heeft het veel erger.’
  • ‘Alle kinderen moeten tegenwoordig iets mankeren.’

Aan dit soort gesprekken verspil ik liever geen energie. Ik heb het al druk zat met zorgen, extra afspraken nalopen, het bewaren van rust en regelmaat in mijn gezin en het koel houden van mijn eigen hoofd. etc. Omdat ik mijn leven zo anders hebt moeten inrichten dan de meesten van mijn medemoeders, is mijn sociale wereldje kleiner en kleiner geworden. Ik voel me vaak eenzaam.

Nog steeds herkenbaar?

Dan wil ik dit tegen jou zeggen:

  • Er is niets mis met thuismoeder zijn. Integendeel: het is megaknap wat je doet!
  • De ervaring die jij opdoet door thuismoeder te zijn, in jouw bijzondere situatie, kan door geen opleiding of functie geëvenaard worden. Straks mag je daarvan uitdelen, op een manier die bij jou past, misschien aan andere thuismoeders die het dan nodig hebben.
  • Je bent niet te oud om voor jezelf te kiezen, nóóit.

Ik ben nu 44 en ik ben professioneel fluitiste. Een onregelmatig leven met veel concerten zit er niet in. Maar een paar leuke concerten per jaar kan wel. En parttime muziekles geven ook. Een of twee dagen zou al leuk zijn. En als ik me dan specialiseer in het geven van muziekles aan kinderen met autisme: kaboem!!!

Zoek iets dat bij je past. Je kunt nu al beginnen met voorbereiden, door je te verdiepen in wat je leuk vindt. En als de tijd rijp is, maak dan een lijstje van datgene waar je hart ligt. En kijk dan naar wat er wel kan en niet naar wat er (nu nog) niet kan.

Geef niet op!

 “De rechtvaardigen groeien op als een palm,

Als een ceder van de Libanon rijzen zij omhoog.

Ze staan geplant in het huis van de Heer,

In de voorhoven van onze God groeien zij op.

Zij dragen nog vrucht als ze oud zijn

En blijven krachtig en fris.”

Psalm 92:13-15