Geplaatst op

De kinderen dansen

Het weer valt reuze mee. Ik kan mijn jas zelfs uitdoen en om mijn middel knopen. En als ik daartoe overga, dan wil dat wel wat zeggen, want ik ben een koukleum.

We lopen een glooiing in het landschap af, over een zandpad met af en toe een trede. Aan weerszijden strekt zich de rommelige uitgebloeide heide van vorig jaar uit, met al wat spikkels nieuw groen ertussen. Af en toe een boom, een struik. Je mag er niet lopen, want het is beschermd gebied. Het landschap is doorzeefd met ronde kraters, sommige gevuld met zwart water. Het zijn bominslagen van de Tweede Wereldoorlog, lezen we in het ‘speurtochtboekje’ dat we voor de kinderen hebben aangeschaft.

Vlak achter me lopen twee dames. Ik kan ze voorlaten, maar dat zou niet helpen, want dan komen er meteen weer nieuwe mensen voor in de plaats. Het is veel minder druk dan in onze eigen woonplaats, maar toch…ik ben dit niet meer gewend. De vrouwen praten met elkaar. De ene haar kleinkind heeft een dwerghamster en de andere haar kleinkind een cavia. En ik kan niet anders dan mee resoneren met deze zich opdringende informatie. Ik kan niet anders.

Verder achter me hoor ik onze jongste foeteren. Hij weigert verder te lopen. Ik loop terug en verneem wat het probleem is: volgens de speurtocht moeten de kinderen op dit punt het landschap afspeuren om te zien of er nog een mammoet uit de ijstijd is overgebleven. Een beeldende manier om kinderen uit te leggen dat de heuvel waarop wij staan ooit is gevormd door voortkruiende gletsjers en dat het er hier ooit heel anders heeft uitgezien, met heel andere dieren. Ik kijk om me heen, maar nee: er is hier zelfs geen nepmammoet te zien. Wat zijn dat voor mensen die speurtochten bedenken met dit soort vragen?  Ons kind jengelt en huilt. Hij vertrekt zijn gezichtje en schreeuwt, want het stáát er toch? Hij moet toch een mammoet zoeken? Alle mammoeten zijn dood en speurtochten zijn stom, leg ik hem uit. Maar dat helpt niet.

Sleurend met ons kind dalen we samen de denkbeeldige gletsjer af en daar zijn ze dan: de hunebedden, het doel van onze speurtocht. De op elkaar leunende zwerfkeien lijken kleiner dan ik ze herinner van toen ik zelf nog een kind was. Maar ze zijn toch groot genoeg om onderdoor te rennen, bovenop klauteren en van steen naar steen te springen. Onze kinderen stuiven erop af, de mammoet is vergeten.

Ik blijf staan. Er zijn nog meer mensen bij de keien. Veel mensen. Spelende kinderen. Ze schateren, ze rennen. En ze huilen als ze vallen, heel hard. Moeders, vaders. Ze praten, ze fotograferen, ze sjouwen hun kroost in het rond, roepen naar elkaar…

‘Nee,’ zegt mijn lijf zachtjes tegen me.

Mijn man is doorgelopen, achter de kinderen aan. Moet ik ook mee? Oordoppen en zonnebril tegen de prikkels en hem helpen met de kinderen? Ik kan het niet. Maar het zijn helemaal niet meer mensen dan normaal in speeltuinen en parken in onze eigen woonplaats. Komt dit doordat ik het niet meer gewend ben? Door corona?

Ik loop een eind opzij, van het pad af, de heide in. Het mag eigenlijk niet, maar het is de enige plek waar ik nu wil zijn: in de natuur. Zonder de gesprekken van andere mensen.

Wat is het hier mooi! Ik kniel en vind een felgekleurde rups op een heidetak. Een klein vlindertje in de dezelfde kleurencombinatie als de rups wacht geduldig met gespreide vleugels tot ik hem heb gefotografeerd. Achter me glipt een hagedis weg; ik zie nog net zijn staartje verdwijnen. De zon verwarmt mijn rug en ik adem de gronderige groene lucht in. De mensen klinken ver weg. Ik zoek en zie mijn eigen kinderen ertussen. Mijn man helpt ze met klimmen. Ze poseren en hij neemt foto’s. Is het raar dat ik daar niet bij ben? Zal ik?

Dan komt mijn dochtertje aangehuppeld. Ze komt even kijken wat voor interessante beestjes ik nu weer gevonden heb en geeft me een knuffel. Dan huppelt ze weer terug. En ik denk: wat een verschil met de tijd van voor mijn diagnose. Niemand wordt er chagrijnig om.  En ik voel me niet fout, onbegrepen of alleen omdat ik niet meedoe zoals zij. Ik mag er gewoon zijn, op mijn manier. Net als zij.

Voor de gezelligheid loop ik toch heel even wat dichterbij, tot mijn lijf weer zegt: ‘Stop!’ Want het is echt veel te druk, ik zou binnen enkele minuten overprikkeld raken. Op acht meter afstand van de hunebedden, staat een groot bord. Ik loop erheen en lees.  De hunebedden waren vroeger overdekt met zand. Ze zijn uitgegraven en leeggehaald. En ze zijn ook een keer helemaal uit elkaar gehaald in de oorlog, omdat de Duitsers op deze plek een vliegveld wilden aanleggen. Na de oorlog zijn ze zo goed mogelijk teruggeplaatst zoals ze ooit stonden. Een paar stenen missen…

Terwijl ik verder probeer te lezen komen er aan de andere kant van het bord twee andere mensen staan. Ik zie hun benen: een man en een vrouw. Ze lezen de Engelse versie die daar kennelijk staat, want de vrouw zegt: ‘It says that it’s a grave and that we should show respect. And look: they’re f…… climbing on it!’

Ik loop weg en ga weer zitten tussen de heide, die nog lang niet bloeit, maar toch al zoveel moois laat zien. Ik zit en ik kijk naar het tafereel bij de hunebedden. En ineens zie ik iets anders:

Ik zie onze kinderen onbekommerd spelen en dansen bovenop de resten van oorlog en dood.

“En Hij zal alle tranen van hun ogen afwissen, en de dood zal er niet meer zijn, ook geen rouw, geween of moeite zal er meer zijn. Want de eerste dingen zijn voorbijgegaan.” Openbaring 21: 4

Geplaatst op

Ik zie ik zie wat jij niet ziet

Wat leuk! Ik ben gekozen tot winnares van de bloghop van maart/april, georganiseerd door Krullies Schrijfsels. Dat betekent dat ik nu het thema voor de nieuwe ronde mag kiezen!

Ik heb er niet lang over hoeven nadenken: het thema van de bloghop van mei/juni 2021 is geworden:

“Ik zie ik zie wat jij niet ziet“

Anders waarnemen

Ik schrijf vaak over autisme. Autisme is, kort uitgelegd, een andere manier van informatie verwerken in de hersenen. Mensen met autisme voelen, denken en reageren daardoor anders dan de meeste mensen. Niet minder of beter, maar anders. Soms is dat lastig en eenzaam en soms is het juist iets heel moois. En soms een beetje allebei.

Door mijn autisme kijk ik dus anders naar de wereld. Juist de details die de meeste mensen ontgaan trekken vaak mijn aandacht, vooral in de natuur. Dus ben ik vaak te vinden in steile bermen langs moddersloten en rondzwervend door bos en veld, op zoek naar een of ander bijzonder vlindertje of plantje of gewoon omdat ik in het voorbijgaan ergens een fascinerende kleurencombinatie zag. Vaak loop ik steeds langs dezelfde routes en zie ik toch weer nieuwe dingen, die ik vastleg op de camera van mijn telefoon. Ik doe dat vaak gewoon omdat ik daar zin in heb, maar soms ook omdat ik me verdrietig, gespannen of alleen voel. Het geeft me dan rust en moed om te zoeken naar die kleine dingen. Vooral plantjes die bloeien tussen tegels vind ik bijzonder, want zo voel ik me soms ook.

Op zoek naar geheime boodschappen in gewone dingen

Ik zoek naar die details die anderen ontgaan, omdat ik er Gods hand in zie. Ik voel dat Hij me er iets mee wil zeggen. Of dat Hij gewoon wil laten voelen dat Hij er is. In de natuur zie ik de handtekening van mijn Maker. Ik zie hoe alles tot in detail zijn eigen plek en taak heeft en hoe het met elkaar klopt. Hoe het leven een weg vindt op de meest onmogelijke plekken en dan toch tot bloei komt.

Een keer, toen ik weer eens op mijn knieën in een berm zat te turen, kwam er een jongetje met een stepje. Hij legde zijn stepje op de grond en kwam naast me zitten. Daarna rende hij enthousiast met zwaaiende armpjes op zijn ouders af om te vertellen dat ik een bijzonder blauw vlindertje had gevonden en dat hij hem ook had gezien. De ouders liepen gewoon door en ik zag de verbazing daarover in het gezicht van het kind. Het gevoel dat ik al zo vaak heb gehad en dat nooit went.

Als een kind

Mijn hersenen zijn zo geprogrammeerd dat ik op veel situaties min of meer reageer als een kind dat iets voor het eerst ziet of meemaakt, zelfs al ben ik al ettelijke malen in een soortgelijke situatie geweest. Het voelt voor mij vaak helemaal nieuw, zodra er maar één dingetje anders aan is. Tijdens een wandeling of tijdens het luisteren van muziek kan het geweldig zijn om alles zo onbevangen tot je te nemen. Maar soms kan het ook knap lastig zijn, bijvoorbeeld wanneer ik daardoor de weg ineens niet meer kan vinden of als ik helemaal opnieuw moet uitvogelen hoe ik iets ga aanpakken. Het lukt me wel, maar het kost een hoop stress en gepuzzel.

Vroeger noemden andere mensen mij heel vaak kinderlijk of zelfs kinderachtig. Ik schaamde me er daar voor en probeerde het te verbergen, want ik geloofde zelf ook dat ik kinderachtig was. Nu denk ik dat niet meer. Nu zou ik het eerder verwondering of een onbevangen blik noemen. Of een zeer hoge gevoeligheid voor details, gecombineerd met een sterk associatievermogen.

Niet minder maar anders

Hoe mensen met autisme waarnemen is niet beter of slechter dan hoe andere mensen dat doen. Het is gewoon anders. De een heeft meer van het één en de ander meer van het ander en daarin vullen mensen elkaar aan. Zo is het ontworpen en zo is het bedoeld, net als in de natuur. De ene bloem bloeit anders dan de andere en sommige planten groeien alleen maar op plekken waar andere planten niet zouden gedijen.

Wie niet word als een kind…

‘Wie zichzelf vernedert en wordt als een kind, die is de grootste in het koninkrijk van de hemel.’ Mat. 18:4

Mijn hersenen mogen dan anders zijn dan die van de meeste mensen, maar ik weet zeker dat ik lang niet de enige ben met een andere blik. Ik geloof dat iedereen op zijn minst een beetje een kind in zich heeft, dat min of meer de vrijheid krijgt om zich te uiten. Daarom wil ik het kind in jou uitdagen en je vragen om met een open blik te kijken, te voelen, te luisteren, juist naar de ‘gewone’ dingen, alsof ze je voor het eerst opvallen. Kijk en geniet!

Ik zie ik zie wat jij niet ziet

Schrijf vervolgens een stukje over wat jij hebt gezien, geroken, geproefd, gelezen, gemerkt of wat je op andere wijze is opgevallen. Het hoeft niet groots te zijn, want juist een alledaags detail kan heel bijzonder zijn. Wat je schrijft mag gerust heel kort zijn; één zin of één alinea als ondertitel bij een foto is al goed. Het mag ook langer zijn; een gedicht, een kort verhaal of een artikel. Fictie vind ik ook prima.

 Het gaat me om de volgende elementen:

  1. Het is iets wat jou persoonlijk is opgevallen.
  2. Je legt een verband met een wijsheid, een levensles, een herinnering, een beeld of alleen een gevoel dat je erbij hebt.
  3. Bij het kiezen van de winnende bijdrage oordeel ik niet op schrijfvaardigheid, maar op originaliteit en zeggingskracht.

Ik ben als een kind zo benieuwd!

Je kunt de link van je bijdrage posten als reactie onder dit blog. Mailen via het contactformulier mag eventueel ook. De winnaar wordt bekend gemaakt in de eerste week van juli en mag de bloghop van juli/augustus 2021 organiseren.

Geplaatst op

Muziek en autisme

In coronatijd hebben mijn pianiste en ik samen een aantal verrassingsconcerten gegeven bij kwetsbare ( lees: oudere) mensen in de achtertuin. Dat ging ongeveer zo: bloempotten opzij, digitale piano op de tuintafel, verlengsnoer eraan, wasknijpers paraat tegen het wegwaaien van de bladmuziek…en spelen maar! De vogeltjes zongen spontaan met ons mee, de mensen keken onuitsprekelijk gelukkig en de (klein)kinderen dansten op het terras.

En wij dachten: zo is muziek nou bedoeld!

Muziek als springplank

Maar muziek is meer dan alleen maar mooi en leuk. De laatste jaren ontdekken wetenschappers steeds meer over de invloed van muziek op ons brein. Wist je dat muziek een enorme – en lang onderschatte – impact heeft op de algehele ontwikkeling van kinderen en volwassenen?

Muziek is eigenlijk een soort springplank voor onze ontwikkeling!

Kijk maar eens naar dit filmpje, waarop in vijf minuten beeldend wordt uitgelegd wat muziek doet in ons hoofd:

De laatste jaren gaan er daarom stemmen op om muziekonderwijs meer toegankelijk te maken en om het aan te bieden als vast onderdeel van het lesprogramma op basisscholen. Ook in verzorgingstehuizen en voor mensen met een beperking wordt steeds meer gebruik gemaakt van muziek.

Muziek en autisme

Muziek luisteren en vooral muziek maken heeft volgens onderzoekers dus grote voordelen voor je brein, vooral als je hersenen nog volop in ontwikkeling zijn. Het traint o.a. de auditieve, creatieve, motorische, taalvaardige, wiskundige en sociale vaardigheden van een kind, maar ook van volwassenen.

Dat maakt muziek tot een ware powertool voor de ontwikkeling van mensen met autisme. Voor kinderen en jongeren met autisme bestaat er zelfs een speciale stichting die muziektherapie gebruikt als middel om beter met autisme te leren omgaan; Stichting Papageno. Via deze link kun je er meer over lezen.

Er zijn nog meer voordelen aan de combi muziek en autisme:

  • De muziekles kan een ideale en veilige plek zijn om mensen met autisme te coachen. Mijn eigen muzikale ontwikkeling was één groot coachingsproject, ook al wist ik toen nog niet eens dat ik autisme had!
  • Muziek maken is leuk en boeiend. Daarbij is het een enorme opsteker voor het zelfvertrouwen als je met een paar toontjes al iets moois kunt spelen. Zeker als je merkt dat je op den duur steeds een beetje meer kunt.
  • Muziekles en leren samenspelen heeft in de moeilijkste periodes van mijn leven bijna alles betekend voor mijn eigenwaarde en zelfvertrouwen. Als kind en jongvolwassene heeft het me geholpen om anders tegen problemen aan te kijken en om creatief te zoeken naar manieren om dingen tóch voor elkaar te krijgen.
  • Tijdens de muziekles kun je leren voelen hoe je lichaam en je hoofd zich ontspannen. Deze dingen hoor je namelijk direct terug in hoe je speelt en vooral in de klank die je maakt. Als je gestrest bent of je spant je spieren teveel aan, kun je de muziek niet relaxed laten klinken, zelfs een slaapliedje niet. De ziel is er dan uit, je aandacht is er niet bij.
  • In muzikaal gezelschap voel ik me niet langer anders. Dat komt denk ik doordat in kunst, en dus ook in muziek, eigenheid juist een grote pré is.
  • Muziekles en samenspel zijn een veilige manier om sociale vaardigheden te oefenen, juist omdat de focus daar niet op ligt.
  • Last but not least, kan muziek een perfecte en laagdrempelige uitlaatklep zijn voor mensen met autisme, juist omdat je er geen woorden voor nodig hebt. Je kunt ermee zeggen en voelen wat je met woorden niet kunt vatten.

Muziek is voor iedereen

Sommige mensen denken dat muziek maken iets verhevens is, iets wat is voorbehouden aan een groepje getalenteerde en begaafde mensen. Maar ik geloof daar niet in.

Muziek is een universele taal die alle mensen verstaan. Je komt muziek daarom over de hele wereld tegen, overal waar mensen zijn. Zelfs dove mensen zijn muzikaal. Dat merkte ik toen ik een keer een gebarentolk muziek zag uitbeelden met de bezieling, het ritmegevoel en de intensiteit die bij muziek hoort, ook al is het dan zonder geluid. Er bestaan natuurlijk wel verschillen in aanleg, in gevoeligheid voor muziek en ook in muzikale smaak, maar echt amuzikale mensen zijn zeer zeer zeer zeldzaam. Dat zijn mensen die echt helemaal nooit geraakt worden door muziek, op geen enkele manier. Ik ben nog nooit zo iemand tegengekomen.

Muziek is dus voor iedereen, maar wat ik echt heel bijzonder vind aan muziek, is dat het ook voor mensen is die je op een andere manier niet of nauwelijks kunt bereiken. Mensen met vergevorderde dementie, kunnen bijvoorbeeld vaak nog wel bereikt worden met muziek.

Singing in the brain

Muziek helpt mensen met autisme dingen voor elkaar te krijgen waarvan je normaal gesproken zou verwachten dat het heel moeilijk voor ze is. Er zijn kinderen met autisme die niet goed kunnen spreken, maar die zich wel kunnen uitdrukken met muziek. Sommige mensen met autisme die het heel erg lastig vinden om meer complexe emoties te herkennen, kunnen wel helemaal opgaan in de emotie van de muziek en hun eigen gevoel erin leggen. Er zijn mensen met autisme die vrij monotoon praten en weinig voelen bij de stembuigingen van een ander, maar die dat wel kunnen bij een melodie. En zo kan ik wel een tijdje doorgaan. Erik Scherder besteedt hier speciaal aandacht aan in zijn boek ‘Singing in the brain.’  

Het lijkt wel alsof muziek sommige ‘beperkingen’ van autisme min of meer opheft.

Wat is muziek dan eigenlijk voor iets?

Muziek is gewoon geluid. Meer specifiek is het ritme en toon. Nog meer specifiek is het geluid, bestaande uit ritme en toon, dat op een bepaalde manier geordend is waardoor wij het oppikken als muziek. We hebben in de westerse muziek, kort door de bocht, steeds de keuze uit een reeks van zeven verschillende tonen. De onderlinge afstand tussen die tonen veroorzaakt spanning, die in het verloop van de muziek wel of niet wordt opgelost. Die oplossing veroorzaakt het genot dat ons brein eraan beleeft. Veel meer dan dat is muziek eigenlijk niet! Daarom zeg ik wel eens: als je drie tonen kunt spelen, kun je al behoorlijk wat muziek maken.

Voor mij is het een groot mysterie dat muziek ons zo diep kan raken met zoiets simpels. Dat moet wel zijn bedacht door onze Schepper!

Klankduiken

Een boek dat mij bijzonder inspireert en dat aansluit bij de manier waarop ik zelf les heb gehad is het boek ‘Klankduiken’ van Robijn Tilanus. De ondertitel luidt: moeiteloos musiceren voor iedereen in dertig seconden per dag’ (Maar meer mag gelukkig ook van Robijn). De titel alleen al onderstreept voor mij waar muziek over gaat. Muziek mag gecompliceerd zijn, maar dat hoeft niet. Het gaat om het oproepen van spanning en ontspanning, om bezieling, al is het maar in één toon.

Muziek is iets intermenselijks, want het verbindt mensen zonder dat er woorden voor nodig zijn. En muziek is tegelijkertijd bovenmenselijk omdat het boven mensen uitstijgt en mensen boven zichzelf laat uitstijgen.